Tourette Sindromu (TS), ixtiyarsız, təkrarlanan hərəkət və səslərin (tiklərin) görüldüyü neyroinkişaf pozuntuğudur. Adətən uşaqlıq dövründə, xüsusilə 5-7 yaş arasında başlayır və kişilərdə qızlara nisbətən 3-4 qat daha tez-tez görülür.
🔍 Əlamətləri
- Motor Tiklər (hərəkətlə əlaqəli)
- Göz qırpma
- Çiyin silkmə
- Baş sallama
- Üz büzməsi
- Vokal (Səsli) Tiklər
- Boğaz təmizləmə
- Öskürək
- Homurdanma
- Mənasız kəlmələr və ya səslər çıxarma
- Kompleks Tiklər (daha mürəkkəb hərəkət və ya ifadələr)
- Əl çırpma
- Obyektin iyləşdirilməsi
- Söyüşlü və ya sosial baxımdan uyğunsuz kəlmələr söyləmə (koprolaliya) – az sayda xəstədə görülür
⸻
⏳ Gedişatı – Tiklər dalğalı gedişat göstərir: bəzən artar, bəzən azalır. – Yeniyetməlikdə əlamətlər tez-tez azala və ya yüngülləşə bilər. – Böyüklərdə tam sağalma nadirdir amma çoxu fərd əlamətlərlə başa çıxmağı öyrənir.
⸻
🎯 Səbəbləri – Genetik meyillik mühüm rol oynayır. – Beyində dopamin sistemi ilə əlaqəli funksional dəyişikliklər söz mövzusudur. – Stress, yorğunluq və həyəcan tikləri müvəqqəti olaraq artıra bilər.
⸻
🔗 Müşayiət Edən Pozuntular
TS tez-tez başqa pozuntularla birlikdə görülür: – DEHB (Diqqət Çatışmazlığı Hiperaktivlik Pozuntuğu) – OKB (Obsesiv Kompulsiv Pozuntu) – Narahatlıq pozuntuları – Öyrənmə çətinlikləri
⸻
🧠 Diaqnoz – Klinik qiymətləndirmə ilə qoyulur; xüsusi qan testi və ya görüntüləmə yoxdur. – Tiklərin ən azı 1 il müddətində həm motor həm də vokal olaraq müşahidə edilməsi lazımdır.